Dışişleri Bakanlığı Avrupa Birliği Başkanlığı, Türkiye’nin Avrupa Birliği üyeliğine hazırlanmasına yönelik yapılacak çalışmaların yönlendirilmesi, izlenmesi, koordinasyonu ile üyelik sonrası çalışmaların koordinasyonunu sağlamak üzere, 15 Temmuz 2018 Tarihli ve 30479 Sayılı Resmî Gazetede yayınlanan 4 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararname ile kurulmuştur.

AB Başkanlığı’nın kurulması sürecinde başlangıç noktası, 4 Temmuz 2000 tarihinde 4587 sayılı Kanun ile Başbakanlığa bağlı bir kurum olarak kurulan Avrupa Birliği Genel Sekreterliği’dir. Kanun’un çıkmasından kısa bir süre sonra, 13 Temmuz 2000 tarihinde Mesut Yılmaz Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı sıfatıyla Hükümet’e dahil olmuş ve ertesi gün ABGS kendisine bağlanmıştır. Yine aynı gün, Birleşmiş Milletler New York Daimi Temsilcisi Büyükelçi Volkan Vural resmen Genel Sekreter olarak atanmıştır. Farklı kurumlarda yıllarca AB konusunda çalışmış deneyimli Daire Başkanlarının atanması ve yine AB alanında çalışmış uzmanların sınavla alınmasıyla ABGS’nin ilk çekirdek ekibi oluşturulmuştur.

Kuruluşuyla beraber ABGS, Türkiye’nin AB sürecini koordine eden kurum olarak, Kopenhag siyasi kriterlerinin karşılanması ve bu şekilde AB ile müzakerelerin açılması yönünde hazırlıklarını koordine etmiştir. ABGS, özellikle, Türkiye’yi AB üyeliğine taşıyacak reformların ve demokratikleşme çabalarının yürütülmesinde son derece önemli bir rol üstlenmiştir. Bu dönemde, az sayıdaki personelin özverili çalışmaları ve fedakârlığı dikkat çekicidir.

17 Aralık 2004 tarihli AB Zirvesi’nde Türkiye ile katılım müzakerelerinin başlatılmasına ilişkin kararın alınmasından altı ay sonra, 3 Haziran 2005 tarihinde Devlet Bakanı Ali Babacan ilk Başmüzakereci olarak atanmıştır. 3 Ekim 2005 tarihinde müzakerelerin başlamasıyla, ABGS Ekim 2006’ya kadar süren tarama sürecinin tamamlanması, tarama sonuçlarına göre açılacak fasıllarda açılış kriterlerinin sağlanması, müzakere pozisyon belgelerinin hazırlanması gibi tüm müzakere hazırlıklarının yürütülmesinde önemli çalışmalar yapmıştır. ABGS, AB müktesebatına uyumun sağlanmasının yanı sıra Türkiye-AB Mali İşbirliğinin programlanması ve izlenmesinde de koordinasyon görevi yürütmektedir.

9 Ocak 2009 tarihinde Egemen Bağış, ABGS’de düzenlenen törenle Başmüzakerecilik görevini devralmış ve böylelikle ilk kez münhasıran AB’den sorumlu bir Devlet Bakanı ve Başmüzakereci atanmıştır. Hemen akabinde, ABGS’nin mevcut kadrosu ve kanunuyla, sürecin etkin bir biçimde yürütülmesinin imkânsız olduğu düşünülerek, yeni teşkilat kanununun oluşturulması çalışmalarına başlanmıştır. 9 Temmuz 2009 tarihinde 5916 sayılı Avrupa Birliği Genel Sekreterliği Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun’un yürürlüğe girmesiyle, ABGS, 4 Genel Sekreter Yardımcılığına bağlı 14 ana hizmet biriminde müteşekkil bir kurum haline gelmiştir.

Kurulduğu tarihten itibaren misyonunun bir parçası olarak sadece Türkiye’deki kurumlarla değil Brüksel’le de çok yakın bir işbirliği içerisinde mesai yürütmekte olan ABGS’nin yeniden yapılanma sürecinde, bu ihtiyaç doğrultusunda, Ekim 2010 tarihinde Brüksel’de ABGS yurtdışı temsilciliği de oluşturulmuştur.

Bakanlık 15 Temmuz 2018 Tarihli ve 30479 Sayılı Resmî Gazetede yayınlanan 4 sayılı Bakanlıklara bağlı, ilgili, ilişkili kurum ve kuruluşlar ile diğer kurum ve kuruluşların teşkilatları hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Dışişleri Bakanlığı’na bağlı Avrupa Birliği Başkanlığı olarak yeniden yapılandırılmıştır. Başkanlığın hizmet birimleri aşağıdaki gibidir:

a) Avrupa Birliği ile İlişkiler Genel Müdürlüğü.
b) Mali İşbirliği ve Proje Uygulama Genel Müdürlüğü.
c) Yönetim Hizmetleri Dairesi Başkanlığı.
ç) Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı.
d) Hukuk Müşavirliği.
e) Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği

Başkanlığın resmi internet sitesine www.ab.gov.tr adresinden ulaşılabilmektedir.