Valiliklerin AB Sürecinde Etkinliğinin Artırılması Projesi ile 2010 yılından itibaren farklı hedef gruplara yönelik (belediyeler, il özel idareleri, valilikleri vb) geliştirilen destek mekanizmalarıyla yereldeki AB çalışmaları hız kazanmıştır. Bu çalışmalar Avrupa Birliği tarafından da yakından takip edilmekte ve desteklenmektedir. Yereldeki yapılanma ve farklı aktörlerle işbirliği içerisinde yürütülen çalışmalar, Avrupa Komisyonu Genişleme Genel Müdürlüğü tarafından yayımlanmakta olan Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne uyum sürecinde yıllık ilerlemesi ile ilgili bilgileri içeren 2010 ve 2011 İlerleme Raporlarında da takdirle karşılanmıştır. Avrupa Komisyonu, Katılım Öncesi AB Mali Yardımı (IPA) altında yer alan SEI Programı (Support Activities to Strengthen the European Integration Process) kapsamında 2012 yılı son çeyreğinde uygulamaya konmuştur.
“Valiliklerde AB İşleri için Kapasite Oluşturulması Projesi” (VABpro), Avrupa Birliği’ne katılım sürecinde gerçekleştirilen reformların tam olarak hayata geçirilmesi, takibinin sağlanması ve halk nezdinde AB’ye üyelik sürecimizin daha sağlıklı anlaşılabilmesi için valiliklerin AB ile ilgili konularda kapasitelerinin artırılması amacıyla geliştirilmiştir. Söz konusu proje ile İl AB Daimi Temas Noktaları ve İl Avrupa Birliğine Uyum Danışma ve Yönlendirme Kurullarının etkinliklerinin ve valilik AB birimlerinin teknik ve idari kapasitelerinin artırılması hedeflenmektedir.
Toplam bütçesi 1.950.000 Avro olan söz konusu proje yirmi pilot ilde uygulanmıştır. Pilot iller Adıyaman, Aksaray, Amasya, Antalya, Bartın, Denizli, Düzce, Elazığ, Erzincan, Hatay, Isparta, İstanbul, Karaman, Kahramanmaraş, Manisa, Mardin, Muğla, Tekirdağ, Trabzon ve Yalova’dır. 12 Aralık 2012 tarihinde uygulamaya başlanan proje 24 ay sürmüştür.
VABpro çerçevesinde 2012-2014 yılları içerisinde birçok çalışma hayata geçirilmiştir.
Mart 2013’te Ankara’da düzenlenen açılış toplantısının ardından Nisan-Mayıs 2013 döneminde VABpro Teknik Destek Ekibi ve Avrupa Birliği Başkanlığı uzmanları tarafından 20 pilot ilde ilgili paydaşlarla görüşmeler yapılmış, bu görüşmeler sonucunda her ilin AB ile ilgili konularda öncelikleri ve ihtiyaçlarını ortaya koymak amacıyla “İhtiyaç Analizi Çalışması” gerçekleştirilmiştir. Temel amacı proje çerçevesinde hayata geçecek eğitim ve kapasite geliştirme faaliyetlerinin kapsamını ve içeriğini belirlemek olan bu çalışmada, pilot illerde AB konularında görevli kişiler ile odak grup toplantıları ve üst düzey yöneticiler ile mülakatlar yapılmıştır.
Mayıs-Haziran 2013 döneminde pilot illerden gelen katılımcılara yönelik 10 günlük bir “Temel AB Eğitimi Programı” düzenlenmiştir. Orta Doğu Teknik Üniversitesi işbirliğinde yürütülen program sonunda başarılı olan katılımcılara sertifika verilmiştir. “Avrupa Bütünleşmesi”, “AB Hukuku”, “AB Kurumsal Yapısı”, “AB Müktesebatı”, “Türkiye’nin AB İletişim Stratejisi”, “AB’nin Gündelik Hayata Etkisi”, “Türkiye-AB İlişkilerinde Kamuoyu”, “AB Hibe Programları” ve “AB Metodolojisine Göre Proje Hazırlama” ve çeşitli AB politika konularını kapsayan eğitim programına her pilot ilden 3 kişi katılmıştır. Bu eğitim programına ilgili sektör Başkanlıklarımızdan da konuşmacılar katılım sağlamışlar, illerden gelen temsilciler AB katılım süreci ve Bakanlığımızın görevleri konusunda birinci ağızdan bilgi alma fırsatı bulmuşlardır.
VABpro kapsamında 2-8 Haziran 2013 tarihlerinde pilot illerin İl AB Daimi Temas Noktası vali yardımcılarına yönelik “Brüksel Çalışma Ziyareti” düzenlenmiştir. Çalışma ziyareti programı Brüksel, Flaman Bölgesi ve Valon Bölgesi ziyaretlerini kapsayacak şekilde tasarlanmıştır. Bu çerçevede Brüksel’de Genişlemeden Sorumlu Genel Müdürlük, Bölgesel Politikalar Genel Müdürlüğü, Avrupa Parlamentosu ve çeşitli yerel birimler ziyaret edilmiştir. 9-14 Mart 2014 tarihlerinde ve 4-10 Mayıs 2014 tarihlerinde valilik AB Birimi çalışanları ve Avrupa Birliğine Uyum Danışma ve Yönlendirme Kurulu üyelerine yönelik çalışma ziyaretleri gerçekleştirilmiştir.
Proje kapsamında pilot illerde “eğitmen havuzu” oluşturmak amacıyla bir “Eğiticilerin Eğitimi Programı” hazırlanmıştır. İlk grup eğitimleri Kasım 2013’te tamamlanan sekiz günlük program kapsamında pilot illerden gelen katılımcılara Ankara’da proje döngüsü yönetimi ve iletişim eğitimi verilmiştir. İkinci gruba yönelik eğitimler ise Aralık 2013’te gerçekleştirilmiştir. Söz konusu eğitime katılan valilik personeline kendi ilinde 3 adet eğitim verdirilerek projenin ve eğitimlerin sürdürülebilirliğinin sağlanması planlanmaktadır. Pilot illerde, eğitim alan valilik personeli tarafından proje hazırlama eğitimleri verilmeye başlanmıştır. Bu eğitimlere VABpro Eğitim Uzmanı da katılım sağlamakta ve il eğiticilerini gözlemleyerek onlara destek olmaktadır. VABpro Eğitim Uzmanı pilot illerdeki gözlemlerini büyük ölçüde tamamlanmıştır.
Projenin diğer bir bileşeni olan “Şehir Eşleştirme Programı” aracılığıyla pilot illerin AB’deki muadilleri ile bir araya getirilmesine ve AB’deki yerel yönetimler ile ortaklık kurmalarına yönelik destek sağlanmıştır. Eşleştirme faaliyetlerinin hangi alanlarda yapılabileceği İhtiyaç Analizi Çalışması sonuçlarına ve illerin taleplerine göre belirlenmiştir. Program kapsamında öncelikli olarak pilot valilikleri tanıtan ve muhtemel eşleşme konuları hakkında bilgileri içeren formlar valilik AB birimleri tarafından Başkanlığımıza gönderilmiştir. Bir sonraki aşamada AB nezdinde bir duyuruya çıkılmış ve AB yerel yönetimlerinin başvuruları alınmıştır. Programa 213 yerel yönetim başvuruda bulunmuş; yapılan değerlendirmeler sonucu 33 AB şehri tematik işbirliği olanakları dikkate alınarak seçilmiştir. VABpro “AB-Türkiye Şehir Eşleştirme Konferansı” 14-16 Nisan 2014 tarihlerinde Ankara’da düzenlenmiştir. 20 pilot ilden İl AB Daimi Temas Noktası vali yardımcıları, valilik AB birimi temsilcileri ve valiliklerin yerel ortakları ile 33 farklı şehirden AB yerel yönetimi temsilcileri program çerçevesinde bir araya gelmiştir. Konferansta her pilot il en az 6 AB yerel yönetimi ile 30 dakikalık birebir görüşme fırsatı yakalamıştır. Toplam 120’nin üzerinde ikili görüşme gerçekleştirilmiştir. Konferans sonunda her valilik en az bir AB yerel yönetimi ile karşılıklı anlaşıp “Şehir Eşleştirme Programı Niyet Mektubu” imzalamıştır. Ayrıca bazı iller kendi eş-finansman kaynaklarını kullanmak üzere birden fazla AB yerel yönetimi ile eşleşmiştir. Şehir Eşleştirme Programı kapsamında Mayıs-Ekim 2014 döneminde eşleşen pilot valilik ve AB yerel yönetimleri karşılıklı çalışma ziyaretlerinde bulunmuş ve ileriki dönemler için AB müktesebatının etkin uygulamalarına yönelik somut işbirliği ve projeler geliştirmişlerdir.
VABpro kapsamında, içeriklerine valilik AB birimleri tarafından karar verilen “Kapasite Geliştirme Faaliyetleri” uygulanmıştır. “Kapasite Geliştirme Faaliyetleri” için 24 Haziran 2013 tarihinde 20 pilot valiliğe yönelik bir teklif çağrısına çıkılmıştır. Bu çerçevede valilik AB birimlerince hazırlanan toplam 69 adet etkinlik fikri Başkanlığımıza ulaştırılmıştır. Yapılan değerlendirmeler neticesinde 40 adet etkinlik fikri desteklenmesine karar verilmiş ve Avrupa Birliği Başkanlığı sektör uzmanlarının desteği ile etkinlikler için programlar hazırlanmıştır. Etkinlikler çerçevesinde çeşitli konularda konuşmacılar, eğitmenler ve uzmanlar bulunmuş, pilot illerde ilgili hedef kitlelere yönelik seminerler, eğitimler, konferanslar düzenlenmiştir.
VABpro çerçevesinde çeşitli temalarda “Bölgesel Çalıştay”lar gerçekleştirilmiştir. Bölgesel çalıştayların ilki Avrupa Birliği Bakanı ve Başmüzakereci Sayın Egemen Bağış’ın da katılımlarıyla 31 Ekim-1 Kasım 2013 tarihlerinde İstanbul’da düzenlenmiştir. “Yerel Yönetimler İçin Avrupa’dan Yenilikçi Uygulamalar Transferi Bölgesel Çalıştayı” isimli etkinlik kapsamında yeni dönemde Türkiye Ulusal Ajansı tarafından yürütülecek “Erasmus+ Programı” tanıtılmış, bir sergi ve çalıştaylar aracılığıyla daha önceki dönemlerde Leonardo da Vinci Programı altında desteklenmiş proje örnekleri katılımcılarla paylaşılmıştır. Bu etkinlik kapsamında, Avrupa Birliği Başkanlığı ana sayfasında yer alan “AB Süreci ve İllerimiz” bölümünün yerini alan www.yereldeab.org.tr internet sitesi de kamuoyuna tanıtılmıştır.
Proje kapsamında pek çok “İletişim Faaliyeti” de gerçekleştirilmiştir. Projenin başlangıcından itibaren broşürler, haber bültenleri, e-kartlar, basın bültenleri ve broşürler yayımlanmıştır. Proje çerçevesinde kullanıma açılan www.vabpro.org isimli internet sitesinden VABpro ile ilgili güncel haberlere, duyurulara ve dokümanlara ulaşılabilmiştir. VABpro ulusal basında da yer bulmuştur. Ayrıca proje faaliyetlerinin görünürlüğünü sağlamak amacıyla sosyal medya etkin olarak kullanılmıştır.
VABpro kapsamında “Yerel Düzeyde AB İşleri ve AB Fonlarının Yönetimi Konusunda Kapasitenin Güçlendirilmesi Strateji Belgesi” hazırlanmıştır. Strateji Belgesi’nin, “Teknik Komite” ve “Danışma Komitesi”nin çalışmaları ışığında tamamlanmıştır.
“Valiliklerde AB İşleri için Kapasite Oluşturulması Projesi” 2014 yılının Aralık ayında sona ermiştir. Bu proje sonucunda elde edilen bulgular ve projenin en önemli çıktılarından biri olan “Strateji Belgesi”, Avrupa Birliği Başkanlığı’nın yerel aktörlere yönelik çalışmalarına yön göstermiştir. Yerel aktörlere yönelik tüm bu çalışmalar, yerel dinamikleri harekete geçirmekte ve hem merkezi hem de yerel düzeyde yenilikçi projelere zemin oluşturmaktadır. Avrupa Birliği Başkanlığı, AB üyelik sürecinin önemli bir aktörü ve hedef kitlesi olan valilikler, belediyeler, il özel idareleri, üniversiteler, yerel yönetimlerin bölgesel ve ulusal üst birlikleri ve sivil toplum kuruluşlarının içinde yer aldığı tüm yerel paydaşları desteklemeyi sürdürmektedir.